Tarantowate podstawy i modyfikator
Wyjazd do SK Michałów i piękne taranty skusiły mnie do napisania noty o umaszczeniach tarantowatych. Jednym z loci warunkujących białe znaczenia (w różnym stopniu) jest locus Lp odpowiedzialne za umaszczenie tarantowate. Badacze odkryli, że nie jest to pojedynczy gen dominujący, ale kilka genów i z tego powodu umaszczenie tarantowate jest najbardziej różnorodnym.
Oprócz genu Lp odnaleziono jeszcze dwa dodatkowe PATN1 i PATN2. Nazwano je PATN od angielskiego słowa „pattern”, czyli wzór. Osobniki oprócz głównego genu Lp dostają lub nie od rodziców jeden, albo dwa dodatkowe, które wpływają na wygląd okrywy. Niezależnie od teorii tarantowatość jest dominująca i daje różny efekt w przypadku hetero- jak i homozygoty. Osobniki o genotypie LpLp zazwyczaj posiadają więcej białej sierści. Natomiast konie heterozygotyczne (Lplp) posiadają więcej kropek lub ciemniejszych miejsc na ciele (Thiruvenkadan i in., 2008, www.appaloosaproject.info).
Dwa modyfikatory cztery wzory
Ogólnie rzecz biorąc gen Lp może występować indywidualnie lub z akompaniamentem PATN1 i PATN2, ale one nie wykażą żadnych zmian bez obecności genu Lp. Sam gen Lp odpowiedzialny jest za wzór werniksowy i oszroniony, czyli bez plamek (patrz niżej). Jeżeli dodatkowo dany osobnik odziedziczy dodatkowe geny modyfikujące (PATN1 lub PATN2, albo oba) w jego wyglądzie pojawiają się już plamki. PATN1 odpowiedzialny jest generalnie za wzór leopard, a PATN2 za obecność derki. Tabela poniżej przedstawia interakcje zachodzące pomiędzy genem Lp, a PATN1 i PATN2:
Tarantowate warianty…aż 7!
Działanie tarantowatości modyfikowane jest przez tzw. geny modyfikatory. Dlatego wyróżnia się aż siedem jego rodzajów. Są to: lampart, derka, cętkowany, duch, oszroniony, płatki śniegu i werniksowy. Sierść takich zwierząt jest najczęściej nakrapiana lub mieszana w zależności od rodzaju wzoru. Często zdarza się zmiana wyglądu umaszczenia osobnika na przestrzeni lat. Skóra zazwyczaj jest różowa lub nakrapiana, co jest łatwo dostrzegane w miejscach nieowłosionych, np. wokół oczu, na pysku, genitaliach czy kopytach. Konie tarantowate często posiadają pręgowane kopyta oraz widoczną twardówkę jak w oku człowieka.
(R. Wilisowska)
(theequinest.com/R.Wilisowska)
Umaszczenie to charakteryzuje na przykład rasy Knabstrup oraz Appaloosa. Występuje ponadto u wielu ras koni miniaturowych, kuców oraz rzadziej u innych (Stachurska, 2002).
Lampart
Pierwszym wariantem tarantowatości jest lampart, który charakteryzuje się różnej wielkości plamkami maści zasadniczej na białej sierści. Kropki są zazwyczaj równomiernie ułożone na ciele, dając wrażenie „spływających”(Stachurska, 2001).
Ogier Birkut i klacz Sawanna o wzorze leopard. /(D. Róg/ M. Polar)
Taka odmiana wzoru leopard najczęściej się z nim kojarzy./ Koń o wzorze leopard z małą ilością plamek. (staldfriis.dk/rockyhollowranch.net)
Leopard bez plamek/ Few sport
Wzór ten zazwyczaj nie zmienia się z wiekiem, a konie rodzą się z ostateczną wersją plamistości. Niektóre miejsca na ciele konia pozostają maści zasadniczej lub wymieszanej z białymi włosami. Są to przeważnie okolice pachwin, guzów łokciowych, a także brzuch, głowa oraz szyja. Zdarzają się osobniki całkowicie białe dające tarantowate potomstwo (Stachurska, 2002).
Biała klacz leopard, która pomimo braku kolorowych włosów posiada plamki na skórze. (bluestarequine.blogspot.com)
Derka
Kolejny wariant tarantowatości to derka, zwana również wzorem tarantowatym czaprakowatym. Podobnie jak w przypadku maści tarantowatej lamparciej przy derce mogą występować plamki maści zasadniczej rozsiane na białej powierzchni bądź może ich nie być. Granice derki są postrzępione i nieregularne. Jednak biała plama sięga, w zależności od jej wielkości, od zadu konia aż na kłodę. Konie, których biała plama sięga aż do kłębu, zaliczane są do wzoru lamparta. Istnieje możliwość modyfikacji wzoru z wiekiem konia, ale zdarzają się przypadki, że nie ulega ona przekształceniu (Stachurska, 2001).
Ogier Bonat gniado-tarantowaty o wzorze derka z plamami./Wałach Bejrut (kasztanowo-tarantowaty) o wzorze derka bez plam. Często zdarza się, że biała plama zwiększa swoja powierzchnię wraz z wiekiem. (D. Róg/www.michalow.arabians.pl)
Cętkowany
Następny jest wzór cętkowany. Przypomina on nieco umaszczenie konia w hreczce, z tą różnicą, że plamki są nieco większe, a jednocześnie mniejsze od plam występujących w umaszczeniu lamparta (Stachurska, 2001).
Konie tarantowate o wzorze cętkowanym. (picasaweb.google.com/farm4.static.flickr.com/)
Duch
Duch jest to wzór tarantowatości, którego cechą rozpoznawczą są plamki w kształcie trójkąta koloru maści zasadniczej umiejscowione nad kopytami. Koń taki rodzi się z ciemną grzywą, ogonem oraz niekiedy innymi ciemniejszymi miejscami na ciele. Wraz z upływem czasu koń bieleje, zaś ciemne partie zostają pokryte mieszaniną włosów maści zasadniczej i białej (jak przy dereszowatości). Jest to umaszczenie często spotykane w rasie Tiger (Stachurska, 2001).
Konie tarantowate o wzorze duch. Z prawej źrebię małopolskie z SK Michałów, a z lewej dorosły osobnik rasyTiger ogier Annadale’s Storyteller. (reocities.com/ D. Róg)
Oszroniony
Umaszczenie tarantowate zwane oszronionym jest mieszaniną włosów maści zasadniczej oraz białych (podobnie do dereszowatości) obejmujących całe ciało, a w szczególności zad. Przypomina ono w dużym stopniu umaszczenie dereszowate (Stachurska,2001).
(equinetapestry.com/bhranch.com)
Płatki śniegu
Umaszczenie tarantowate tzw. płatki śniegu są to białe, okrągłe plamki o średnicy od 1do 3 cm rozsiane na kłodzie konia na tle maści zasadniczej. Wzór ten może ulegać przekształceniu, ponieważ kropek przybywa wraz z wiekiem zwierzęcia (Stachurska, 2001).
(sophiecallahanphotography.com/horseforum.com)
Werniksowy
Maść tarantowata werniksowa, to maść, przy której konie są białe, a jedynie w miejscach, gdzie skóra leży blisko kości występuje maść koloru zasadniczego lub miejsca te są mieszanką maści zasadniczej z białą sierścią na kształt dereszowatości. Czasami plamy przypominają siatkowanie na marmurze dlatego nazywane są plamami werniksowymi.
(draftswithdots.blogspot.com/ pinterest.com)
Zmienność
Przy tym wariancie tarantowatości może wystąpić zmiana koloru konia z wiekiem. Zwierzę rodzi się całkiem ciemne, a wraz z wiekiem wzór staje się oszroniony, później przechodzi w płatki śniegu, aby na końcu stać się werniksowym lub na powrót stać się kolorowym (Stachurska, 2002).
Przykład zmiany umaszczenia tarantowatego w czasie. (draftswithdots.blogspot.com)
Bardzo ciekawy przypadek odwrotnej niż zazwyczaj zmiany umaszczenia tarantowatego (re-volta.pl)