Jeleni vs. bułany

Istnieje kilka umaszczeń, które pozornie mogą wydawać się tymi samymi, jednak powodowane są przez inne geny lub ich umaszczenie wyjściowe jest inne. Pytano mnie o te różnice, dlatego skłoniło mnie to do napisania kilku postów na temat podobnych, kłopotliwych maści.
Na pierwszy rzut poszły dwa kolory budzące największe problemy, czyli umaszczenie jelenie oraz bułane. Obydwa posiadają to samo umaszczenie wyjściowe (gniade) na którym zadziałały dwa różne geny rozjaśniające- kremowy lub bułany. W USA uważny jest za wariant tego samego umaszczenia różniący się pręgowaniem. Takie podejście wnosi zamieszanie, które utrudnia hodowcom późniejszą identyfikację źrebiąt. Podstawową różnicą oprócz sposobu dziedziczenia (kremowy-niepełna dominacja; bułany-pełna dominacja) jest efekt wywierany na zwierzę. Gen kremowy oddziaływuje na kolor skóry, tęczówki, sierści oraz kopyt. Natomiast bułany rozjaśnia tylko sierści. Są to ważne informacje, które wskazują na jakie detale należy zwracać uwagę, aby określić umaszczenie danego osobnika. Dodatkowym atutem jest informacja o maści rodziców. Pozwala wykluczyć lub potwierdzić pewne przypuszczenia dotyczące posiadania danych genów przez zwierzę. Zawsze lepiej kierować się fotografią niż zapisem w paszporcie, bo może on być nieprawidłowy.
Gen bułany-D (ang. Dun), jak wcześniej wspomniałam rozjaśnia tylko włosy i to nie na całej powierzchni ciała zwierzęcia. Zakres rozjaśniającego działania zawiera się pomiędzy długimi liniami przy głowie oraz nogach. Powyżej podpalań oraz na głowie widać kolor nie rozjaśniony. Długą linią przy grzbiecie oznaczono pręgę grzbietową, a kilkoma krótkimi na nogach pręgowania na kończynach. Pręga grzbietowa powinna być wyraźna i łącząca grzywę z ogonem. Natomiast linie u nasady grzywy i ogona oznaczają rozjaśnione pasemka włosia. Tak pokrótce wyglądają cechy charakterystyczne koni bułanych. Nie każdy osobnik musi mieć tak wyraźnie zaznaczonej linii rozjaśnienia koło głowy, ale powyżej podpalań można zauważyć nieco ciemniejszy odcień. Poniżej przykład klaczy o wybitnie widocznych cechach genu bułanego.

Nie jest, bo: Patrząc na przykład klaczy powyżej może nasunąć się pytanie: czy ona nie jest gniado-dereszowata?
– jej kłoda jest rozjaśniona, a nie jest mieszaniną białych włosów z barwnymi,
– u konia dereszowatego mix włosów sięga do podpalań, a u bułanych pomiędzy rozjaśnieniem, a podpalaniem istnieje pas sierści nie rozjaśnionej,
Poniżej mamy mniej spektakularny przykład konia bułanego ujętego z obu stron. Jasne pasemka w grzywie i ogonie są łatwo zauważalne. Natomiast rozjaśnienie kłody nie jest tak widoczne jak na przykładzie wcześniejszym. Głowa tego osobnika jest tylko nieco ciemniejsza od kłody i szyi (dobrze widoczne na 2 zdjęciu tego konia). Jednak ta granica na kończynach jest znacznie wyraźniejsza. Oczywiście posiada pręgowanie na grzbiecie i kończynach.


Teoretycznie osobnik jeleni nie posiada w grzywie jasnych pasem, co ułatwia znacznie sprawę w identyfikacji. Jednak zdarzają się konie ze znaczna ich ilością, bez posiadania genu bułanego- D jak osobnik poniżej.

Lekko rozjaśnione kopyto oraz pozornie „czarna” sierść na podpalaniach jest tak naprawdę ciemno-czekoladowa.
(R. Wilisowska)
W takim przypadku nie należy na samej podstawie posiadania jasnych pasemek nazwać takiego konia bułanym.W przeciwieństwie do genu bułanego, gen kremowy rozjaśnia nie tylko sierść, ale także skórę, tęczówkę oraz kopyta. Działanie rozjaśniające sierść obejmuje całe zwierzę, dlatego osobnik jeleni nie posiada „linii” działania rozjaśnienia jak bułany. Skóra konia jeleniego nie jest czarna, a raczej grafitowa. Podobnie jest z kopytami, które są również nieco jaśniejsze niż osobnika bez genu kremowego.

Należy zwrócić uwagę na kolor oczu konia. Osobniki jelenie mają je jaśniejsze niż zwykłe konie. Tak jak widać to poniżej:


Konie jelenie nie posiadają pręgowań na kończynach. Pręga grzbietowa występuje rzadko i nie jest związana z genem bułanym. Czasem jest to tzw. fałszywa pręga (szczątkowa).
Fałszywa, szczątkowa pręga grzbietowa u źrebiąt i dorosłego konia. (drrquarterhorses.pl)/(R. Wilisowska)
Jak wspomniałam wcześniej bardzo przydatne jest znanie maści rodziców. Jakie ich umaszczenia mogą wskazywać na maść jelenią, a jakie na bułaną? (nie biorę pod uwagę miksów obu umaszczeń!)
Bułana:
– czerwono-bułane (często opisywane jako kasztanowate z pręgą) (kojarzone z karymi i gniadymi)
-bułane (kojarzone z gniadymi, karymi i kasztanowatymi)
Jelenie:
– cremello, perlino, kremowy przydymiony- przekazują gen rozjaśniony w 100% (kojarzony najlepiej z gniadym)
– jeleni (niestety opisywane są jako bułane lub jasno-gniade) (kojarzenia z gniadym, karym i kasztanowatym)
– izabelowaty ( kojarzony z gniadym i karym)
– kary przydymiony (kojarzony z gniadym i kasztanowatym)
Co zrobić jeżeli koń prawdopodobnie posiada oba geny i jest bułano-jeleni, bo kojarzono osobniki z genem bułanym i kremowym?
Pierwszą rzeczą jaką byłoby dobrze zrobić jest określenie hetero- lub homozygotyczności rodziców, aby określić prawdopodobieństwo odziedziczenia danego genu po rodzicach. O ile jest to proste w przypadku umaszczeń kremowych (możliwe jest to dzięki dziedziczeniu w wyniku niepełnej dominacji), bo konie heterozygotyczne są tylko w części rozjaśnione (umaszczenia: jelenie, izabelowate oraz kare przydymione), a homozygotyczne w całości (umaszczenia: cremello, perlino oraz kremowy przydymiony). Sprawa wygląda nieco trudniej wśród umaszczeń bułanych, bo hetero- i homozygota wygląda tak samo, wiec jak można je określić bez badań genetycznych? Jest to możliwe w pewnym stopniu, ale należy posiadac trochę informacji na temat danego osobnika. Po pierwsze: jakiej maści byli rodzice tego konia? Jeżeli tylko jeden był umaszczenia rozjaśnionego bułanego – D (myszatego, bułanego oraz czerwono-bułanego) i nie wszyscy potomkowie tego rodzica po kojarzeniu z końmi nie rozjasnionymi są rozjaśnione, to ten rodzic jest heterozygotą Dd. Natomiast , gdy dwoje rodziców było rozjaśnionych genem bułanym- D oraz koń ten daje w kojarzeniu z końmi nie rozjaśnionymi źrebięta tylko myszate, bułane lub czerwono-bułane istnieje duża szansa na jego homozygotyczność DD, ale nie możemy być tego pewni w 100% (Bo rodzce tego konia mogli być dwoma heterozygotami Dd i tylko jeden z rodziców mógł przekazac dominujący allel D, co daje źrebię heterozygotyczne Dd. Podobnie może wygladać połaczenie homozygoty DD z heterozygotą Dd, gdzie osobnik DD przekaże na 100% gen D, ale nie ma tej pewności co do heterozygoty Dd. W przypadku heterozygoty Dd istnieje ryzyko mocniejszego przekazywania przez niego alleu dominującego D (powyżej normalnego 50%-ego prawdopodobieństwa), dając w kojarzeniach np. same źrebięta z genem bułanym, pomino jego heterozygotyczności. Niestety nie są znane powody takiego zjawiska.))
Jakie cechy posiada koń bułano-jeleniowaty:
– rozjaśnione oczy jak koń jeleni,
– wyraźne pręgowanie, które zwłaszcza na nogach może nie być zyraźnie czarne!,
– pozornie czarna sierść/włosie może być tak naprawdę ciemno-czekoladowa,
– w tym przypadku raczej nie widać tego liniowego działania rozjaśniającego genu bułanego,
– podpalania również mogą nie być tak wyraźnie zaznaczone jak u bułanych.

Co z takimi maściami jak np. ten koń?
https://www.google.pl/search?q=ko%C5%84+jeleni&espv=2&biw=2400&bih=1217&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=0ahUKEwiYh6-T3-zRAhVLKcAKHQcUBwYQ_AUIBigB#imgrc=PMA6tltn25uHiM%3A
Zawsze mi się wydawało, ze to właśnie jest jeleń, nie za bardzo przypomina jednak te z Twoich zdjęć i opisów. Jak więc to z tym przypadkiem może być? 🙂
W tym przypadku działa jeszcze modyfikator – okopcony, który odpowiedziany jest za te ciemne włosy na ciele.
A jakiej maści jest ten koń? Ma 1 rok i 3 miesiące. Mama jest szampańsko-złota (chyba -opis poniżej, zdjęcia matki na stronie), a Tata jest gniady w siwiźnie.
Co do Matki… Matka jest wpisana jako Izabel. Jej sierść- kloda, szyja i nogi w świetle mienią się jak szampan i złoty. Głowę ma natomiast jasnokasztanową-izabellowatą. Grzywa jest żółto-pomarańczowa. Na zadzie widać też trochę siwą sierść. W razie dodatkowych pytań proszę napisać na priv poniższej strony
https://m.facebook.com/story.php?story_fbid=730720977329796&id=502805880121308